Verstandig beregenen van grassportvelden

Na een nat voorjaar leken we op weg naar recorddroogte, maar of in 2023 opnieuw droogte- en hitterecords worden gebroken, is nog even afwachten. Één ding is zeker: als de droge periodes lang genoeg aanhouden, zal het niet lukken om alle sportvelden en golfbanen groen te houden. Gras heeft namelijk water nodig voor groei, herstel en koeling. Regenwater is het beste, maar als dat niet komt, is beregenen noodzakelijk. En daarbij is de voornaamste vraag: hoe bepaal je wanneer je moet beginnen met beregenen en hoeveel water geef je per keer?

Een vochtmeter gebruiken lijkt dan logisch. Maar dat heeft enkel zin als je op de juiste wijze meet én je de meetwaarden goed beoordeelt. Incidenteel enkele metingen in de bovenste centimeters van de grasmat geven onvoldoende informatie. Bovendien zegt het vochtpercentage weinig over de hoeveelheid water die het gras uit de grond kan opnemen. Dat verschilt sterk, afhankelijk van onder meer grondsamenstelling, verdichting en de bewortelingsdiepte. 

Niet te snel en te vaak beregenen

In de praktijk beregenen we vaak te snel en/of te veel. Het blijft verleidelijk om velden in droge perioden regelmatig kort te beregenen. Trainers en voetballers spelen graag op vochtig gras en ook bestuurders en vrijwilligers zien gras graag frisgroen. Frequent beregenen is echter de snelste route naar een slecht veld. Een voortdurend vochtig oppervlak leidt tot oppervlakkige wortelgroei en bevordert ongewenste soorten, zoals straatgras, ruwbeemdgras en diverse onkruiden. Oppervlakkige wortels benutten water en voedingstoffen onvoldoende en maken het gras kwetsbaar voor hitte en verdroging. Een storing in de beregeningsinstallatie of een beregeningsverbod betekent dat het gras snel verdroogt. Het is sowieso verstandig om grasvelden weerbaarder te maken tegen de grillen van het veranderende klimaat. 

Een logische keuze is het nastreven van een groter aandeel veldbeemdgras en soms rietzwenkgras. Dat gaat goed samen met het streven naar een gezonde, diepe beworteling. De voornaamste sleutels zijn een goed doorwortelbare grond, soortgericht bemesten en vooral een terughoudend beregeningregime. Dat wil zeggen: niet te vroeg beginnen met beregenen, maar wel op tijd, én minder vaak beregenen, maar met grotere hoeveelheden per keer.

Gras met diepe wortels blijft langer groen

Tijdens het voorjaar is het belangrijk met lucht en water de grasgroei, en dus de wortelgroei, goed op gang te helpen voor herstel na de winter. Zo wordt het gras voorbereid op een mogelijk droge, hete zomer. Want als de grond van bovenaf uitdroogt, reageert het gras door diepere wortels te ontwikkelen.  Dat is in hete perioden zeer belangrijk, want graswortels zijn boven circa 25°C niet actief. Ze nemen geen vocht en voeding meer op en het blad begint te verwelken. Omdat het dieper in de grond koeler is, blijft gras met diepe wortels langer groen. Zolang het gras water kan verdampen (transpiratie), houdt het zichzelf en het oppervlak langer koel. Verwelken betekent overigens niet dat de sportveldgrassen afsterven; ze gaan in ‘zomerrust’. Zodra de temperatuur normaliseert en er voldoende vocht beschikbaar is, komt het groene blad terug.

Kijk vooral in de grond

Om te bepalen wanneer en hoeveel beregenen noodzakelijk is, kun je beter in de grond kijken dan naar het gras. Maak in het begin van het groeiseizoen op enkele plekken in het veld met een guts of spa een steek in de grond tot ongeveer 25 cm diepte. Als de grond tot die diepte erg droog is, en er wordt geen neerslag verwacht, is het verstandig om het vochtgehalte aan te vullen tot de grond op 20 à 25 cm diepte weer goed vochtig is. 

Als ook de beluchting voldoende is, stimuleer je zo de groei en het herstel van de grasmat na de winter. Door de voorjaarsgroei optimaal te benutten maak je het gras veel weerbaarder tegen eventuele droogte en hitte in de zomer en zal het na een stressperiode veel sneller herstellen.

Ook voor volgende beregeningsrondes kijk je vooral in de grond met een spa of guts. Daarbij is het belangrijk tot welke diepte je nog graswortels aantreft. In een goede grasmat groeien graswortels zeker 15 à 20 cm diep. Begin met beregenen als het onderste derde van de wortelzone nog net iets vochtig is. Dit is goed te zien aan het kleurverloop in de grond. Beregen tot de grond net voorbij de wortelzone weer vochtig is. Langer beregenen is verspilling van water, en zorgt voor uitspoeling van voedingstoffen.

Enkele uitzonderingen

Pas gekiemd gras duldt in droge tijden geen uitstel van beregening, zonder water gaat het dood.

Als velden vanwege een te hard of juist te zanderig oppervlak onbespeelbaar zijn, dan is beregenen noodzakelijk om veilig te kunnen sporten. Daarmee hou je dus best rekening.